Doctor At Home: ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)

[siritidaphon]

Doctor At Home: ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)

ไซนัสอักเสบ (Sinusitis) เป็นภาวะที่เยื่อบุโพรงจมูกและโพรงอากาศข้างจมูก (ไซนัส) เกิดการอักเสบและบวม ทำให้รูระบายของไซนัสอุดตัน ส่งผลให้มีน้ำมูกหรือหนองคั่งค้างอยู่ภายใน ทำให้เกิดอาการปวดและไม่สบายตัว

ไซนัสอักเสบแบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก ๆ คือ:

ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน (Acute Sinusitis): มีอาการไม่เกิน 4 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มักเกิดตามหลังไข้หวัด และหายได้เอง

ไซนัสอักเสบเรื้อรัง (Chronic Sinusitis): มีอาการต่อเนื่องนานกว่า 12 สัปดาห์ หรือมีการกลับมาเป็นซ้ำบ่อยครั้ง


สาเหตุหลักของไซนัสอักเสบ

การอักเสบของไซนัสเกิดจากการอุดตันของทางเดินหายใจและมีการติดเชื้อตามมา สาเหตุที่พบบ่อยได้แก่:

การติดเชื้อไวรัส: เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด มักเกิดตามหลังการเป็นไข้หวัดธรรมดา

การติดเชื้อแบคทีเรีย: มักเกิดตามหลังการติดเชื้อไวรัสเมื่อสารคัดหลั่งคั่งค้างเป็นเวลานานจนเกิดการติดเชื้อซ้ำ

ภูมิแพ้: โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ ทำให้เยื่อบุจมูกบวมและปิดกั้นทางระบายของไซนัส

โครงสร้างจมูกผิดปกติ: เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด หรือมี ริดสีดวงจมูก (Nasal Polyps) ทำให้การระบายน้ำมูกทำได้ไม่ดี

ปัจจัยกระตุ้นอื่น ๆ: เช่น ควันบุหรี่ มลพิษทางอากาศ การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างฉับพลัน


อาการที่ควรสังเกต

อาการของไซนัสอักเสบที่สำคัญและเป็นลักษณะเฉพาะ ได้แก่:

น้ำมูก/เสมหะข้น: มีน้ำมูกหรือน้ำมูกไหลลงคอ (Postnasal Drip) ที่มีลักษณะข้น สีเหลืองหรือเขียว

คัดจมูก/แน่นจมูก: หายใจลำบากทางจมูก

ปวดหรือแน่นตึงบริเวณใบหน้า: มักมีอาการปวดหน่วง ๆ บริเวณที่ตั้งของไซนัส เช่น หน้าผาก โหนกแก้ม หัวตา หรือรอบดวงตา อาการปวดมักเป็นมากขึ้นเมื่อก้มศีรษะ

ได้กลิ่นลดลงหรือหายไป: ความสามารถในการรับรู้กลิ่นลดลง

กลิ่นปาก/กลิ่นเหม็นในจมูก: อาจมีลมหายใจเหม็น หรือรู้สึกเหม็นคาวในจมูก

อาการอื่น ๆ เช่น ปวดศีรษะ เจ็บคอ ไอเรื้อรัง ปวดฟัน (บริเวณฟันบน) หรือมีไข้


การรักษาและการดูแลตนเอง

การรักษาจะขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของไซนัสอักเสบ โดยแพทย์จะมุ่งเน้นที่การลดการอักเสบและการกำจัดเชื้อ:

การรักษาด้วยยาและการดูแลตัวเองเบื้องต้น

การรักษา                                     วัตถุประสงค์

ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics)   ใช้เมื่อสงสัยว่ามีการติดเชื้อ แบคทีเรีย (เช่น มีอาการนานเกิน 10 วัน หรืออาการแย่ลงหลังจากดีขึ้นแล้ว)
ยาลดการอักเสบ/ยาแก้แพ้           สเตียรอยด์พ่นจมูก (Nasal Steroid Sprays) ช่วยลดการอักเสบและบวมของเยื่อบุไซนัส
ยาแก้ปวด/ลดไข้                   Paracetamol หรือ Ibuprofen เพื่อบรรเทาอาการปวดศีรษะและปวดใบหน้า
ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ           ช่วยชะล้างสารคัดหลั่งที่ข้นเหนียว และช่วยให้รูระบายไซนัสเปิด
พักผ่อนให้เพียงพอ                   ช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวเร็วขึ้น
หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น           เลี่ยงควันบุหรี่ มลภาวะ และการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างรวดเร็ว


การรักษาด้วยการผ่าตัด (ในกรณีเรื้อรัง)

หากผู้ป่วยมีอาการเรื้อรังหรือมีปัญหาโครงสร้างที่ชัดเจน และการรักษาด้วยยาไม่ได้ผล แพทย์อาจพิจารณาการผ่าตัด Functional Endoscopic Sinus Surgery (FESS) เพื่อขยายช่องเปิดของไซนัส และกำจัดสิ่งที่อุดตัน เช่น ริดสีดวงจมูก เพื่อให้ไซนัสระบายได้ดีขึ้น


ข้อควรระวัง:

หากอาการไม่ดีขึ้นหลังจากดูแลตัวเองเบื้องต้นไปแล้ว 7-10 วัน หรือมีอาการรุนแรง เช่น ไข้สูง ปวดศีรษะรุนแรง มองเห็นภาพซ้อน หรือมีอาการบวมแดงรอบดวงตา ควรรีบไปพบแพทย์ทันที